آوازهای اپرای دون جئووانی
اثر ولفگانگ آمادیوس
موتزارت
کتاب آوازهای اُپرا (
ایتالیایی و انگلیسی):
> ایتالیایی: لورِنزو دا پونته Lorenzo
Da Ponte
> انگلیسی: ویلیام ماری-William
Murray
ترجمه
فارسی: گیل آوایی
یک
اشاره:
گفتن
از موسیقی، کاری سترگ و دشوار است که نیاز به آگاهیهای گسترده و ژرف از این
زیباترین نمادِ هستی دارد. و من در
صادقانه ترین بیان آن باید بگویم هیچ نمی دانم و هر چه می کوشم ناشی از عشقِ من به
موسیقی ست.
یادم
است سالها پیش( 1994-1995) تصمیم گرفته بودم هر چه که در رابطه با موسیقی ایران در
کتابخانۀ شهر لاهه هلند بود جمع آوری و به فارسی ترجمه کنم. این کار را بیش از شش
ماه ادامه دادم و رسیدم به مرحله ای که نیاز به منابع ایرانی داشتم تا آنچه که
ترجمه کرده بودم را کاملتر کنم. کتابهایی که سفارش داده بودم یکی از آنها رساله ای
بود که در مورد موسیقی نوشته شده بود. با خواندنِ آن، هر چه که جمع آوری کرده و
دستنویس کرده بودم، نه تنها ناچیز که بیهوده بنظرم رسید و کنار گذاشتم به بیانی
دیگر هر چه رشته بودم، پنبه شد!
از
همین نگاه است که در برابر همۀ فرهیختگانِ هنر و موسیقی ایرانی سر تعظیم فرود می
آورم و تلاشهایشان را به سهم خود ارج می نهم. براستی چه تلاشهایی که نشده و چه
سختیها و محرومیتها و حتی سرکوبهایی را تحمل نکرده اند! موسیقی ایرانی مدیونِ همۀ
این فرهیختگان است و خوشا بودنشان و آثارشان که شناخت شکوه و پایایی موسیقی ایرانی
مدیون آنان است.
و
اما بگویم که پیش از این اپرای " کارمینا بورانا" اثر کارل اورف را به
فارسی ترجمه و منتشر کردم و این بار اپرای دون جئووانی اثر ماندگار موتزارت را به
فارسی ترجمه کرده ام. هر دو ترجمه ناشی از خاطرات من است که با این دو اثر داشته
ام. در موردِ ترجمۀ کارمینا بورانا، طیِ پیشگفتاری بر آن ترجمه، توضیح داده ام اما
در مورد اپرای دون جئووانی ماجرا چنین است که بهارِ 1990 یا 1991 بود که به
دعوت دوست ارجمندم آقای دکتر آیلکو رودولف کوپس[1]
به دیدنِ اپرای " دون جئووانی " در روتردام رفتم. اولین بار بود که
اجرای زندۀ یک اپرا را می دیدم. تنها چیزی که گاه حسی در من می انگیخت، قطعاتی از
موسیقی و گاه آواز بود اما از معنی آوازها هیچ نمی فهمیدم. شوربختانه متنی از
آوازها در دست نبود و فقط شرحی از اجرای برنامه و زمان آن و نیز نام هنرمندانی که
در آن نقش داشتند، بشکل راهنما یا بروشورِ برنامه، داده بودند. از آن تاریخ همیشه
پاره ای از آواز بسیار دلنشین زنی در یادِ من مانده بود که بعدها فهمیده بودم نقش
"دونا انا" را داشت. چندی پیش همین اپرا را می شنیدم که تصمیم گرفتم
معنی آوازها، چند و چون آن را بخوانم تا درک بهتر و ملموس تری از این اپرا داشته
باشم. در اینترنت گشتم و متن کامل سروده ها یا آوازهای دون جئووانی را یافتم. این
سروده ها به دو زبان ایتالیایی و انگلیسی بود.
متن ایتالیایی اثر لورنزو دا پونته و متن انگلیسی آن از ویلیام
مارِی، که خواندنِ سرسریِ آن مرا به ترجمۀ کاملش کشاند و این شد که می خوانید.
و
اما بگویم که متن فارسی اپرای دون جئووانی را هم با متنهای ایتالیایی و انگلیسی آورده ام تا هم
امکان انطباق و مقایسه فراهم باشد و هم اینکه اگر برای اجرای فارسیِ دون جئووانی
مورد استفاده قرار می گیرد، بشود آن را برای چنان اجرایی با توجه به محدودیتها یا
حتی گستردگیِ آوازی در موسیقی ایرانی، تنظیم نمود. تمامی زیرنویسیها از من است. با
خواندنِ این ترجمه فارسی می توان درکِ درست و کاملی از سروده های اپرای دون
جئووانی داشت که امیدوارم مورد استفادۀ علاقمندان فارسی زبان قرار بگیرد.
در
اینجا یادآور شوم که ترجمۀ فارسیِ اپرای دون جئووانی را به دوست ارجمندم آقای دکتر
آیلکو رودولف کوپس پیشکش می کنم. باشد که یادگار بماند.
با
مهر و احترام
گیل
آوایی
شنبه ۲۵ فروردين ۱۳۹۷ - ۱۴ آپريل ۲۰۱۸
.
